Gevaarlijke stoffen

Er zijn stoffen die op zichzelf of in interactie met andere gevaarlijk zijn voor de mens. Werken met deze stoffen blijft, ondanks diverse hulpmiddelen, gevaarlijk. Gelukkig zijn er verschillende mogelijkheden om blootstelling aan gevaarlijke stoffen te voorkomen.

Vind een oplossing

Bekijk de risico's per functiegroep:Selecteer een type risico:

Gevaarlijke stoffen - Beschrijving

Het bereiden en het voor toediening gereedmaken (VTGM) van geneesmiddelen in de apotheek gebeurt met (potentieel) gevaarlijke stoffen. De werknemer die bereidingen of VTGM-handelingen uitvoert, kan aan deze stoffen blootstaan en daardoor een gezondheidsrisico lopen. De combinatie van deze twee factoren, toxiciteit en blootstelling), bepaalt het risico voor de gezondheid. Elke bereiding of VTGM-handeling kan gevaar opleveren voor de gezondheid. Zowel de werkgever (al dan niet de apotheker) als werknemers kennen de risico's niet altijd voldoende. Er zijn hulpmiddelen beschikbaar om de risico's te minimaliseren.

Definities

Gevaarlijke stoffen:

In de Verordening (EG)Nr. 1272/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008 wordt een stof als gevaarlijk gedefinieerd als deze voldoet aan de criteria voor fysische gevaren, gezondheidsgevaren of milieugevaren zoals vermeld in de Bijlage I van de verordening.

Mogelijk gevaar

Hoewel in de apotheek veel hulpmiddelen worden gebruikt (afzuigapparatuur, mondkapjes, enz), blijft werken met dergelijke stoffen gevaarlijk. Er zijn stoffen die op zichzelf of in interactie met andere gevaarlijk zijn voor de mens. Gezondheidsschade kan optreden als gevolg van blootstelling aan gevaarlijke stoffen (via inhalatie, via de mond, via de huid en aan de ogen).

Doelgroepen

Primair: alle apotheekmedewerkers die in de apotheek bereidingen of VTGM-handelingen uitvoeren;
Secundair: alle (andere) medewerkers die bij calamiteiten met gevaarlijke stoffen (morsen, transport, reiniging) in aanraking kunnen komen;
Een speciale doelgroep vormen medewerksters die zwanger zijn of borstvoeding geven.

Gevaarlijke stoffen - Voorkomen

Het is belangrijk blootstelling aan gevaarlijke stoffen te voorkomen. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden:

Wetgeving

De werkgever is verantwoordelijk voor het arbobeleid in de apotheek. Het toepassen van de Arbeidshygiënische strategie is wettelijk verplicht (Arbobesluit art. 4.4). Kijk hiervoor op www.arboportaal.nl.

De vier stappen worden achtereenvolgens genomen.

De eerste stap bestaat uit het nemen van bronmaatregelen: het vervangen van de stof. Ga na of het voorgeschreven geneesmiddel vervangen kan worden door een gereed handelsproduct. Als dat mogelijk is, dient deze stap gezet te worden op het moment dat de aanvraag voor bereiding in de apotheek binnenkomt. Zie hiervoor de LNA-procedure Inkoop en ontvangscontrole grondstoffen op www.rifas.nl.
Apotheekbereiding gebeurt alleen als vervangen niet mogelijk is. Overweeg ook dan bronmaatregelen door te kiezen voor een andere verschijningsvorm (vloeibaar in plaats van vast).

De tweede stap is het verminderen van de blootstelling door lokale ventilatie (veiligheidswerkbank, stofafzuigkast).

De derde stap is verminderen van de blootstelling per persoon door taakroulatie. Taakroulatie is uit oogpunt van farmaceutische kwaliteit niet altijd gewenst is. Wel is in RiFaS de optie ingebouwd van een weinig-bereidende versus een bereidende apotheek. Bij een bereidende apotheek gaat men ervan uit dat de bereider het grootste deel van de dag met bereiden bezig is (tot 8 uur per dag). Voor de weinig-bereidende apotheek lijkt 2 uur per dag bereidingstijd realistisch.

De vierde stap is ademhalingsbescherming, handschoenen en een veiligheidsbril.

Het uitvoeren of laten uitvoeren van de RI&E Apotheken (zie www.rie-apotheek.nl).

Het uitvoeren of laten uitvoeren van de RI&E Apotheken (zie www.rie-apotheek.nl).
Door het vaststellen en schriftelijk vastleggen van een zwangerschapsbeleid. Zie hiervoor de geldende Cao Arbeidsomstandigheden Apotheken en het bijbehorende Protocol Zwangerschap (Bijlage 7) en de LNA-procedure Arbo en gevaarlijke stoffen: zwangerschapsbeleid op www.rifas.nl.
Door het hanteren van een werkwijze waarmee u voorafgaand aan de bereiding bepaalt op welke manier u blootstelling aan gevaarlijke stoffen kan minimaliseren. Het is aan te raden hiervoor de digitale Risico Inventarisatie Farmaceutische Stoffen, RiFaS (zie www.rifas.nl) te gebruiken. RiFaS kan een arbo-advies geven, zowel bij voorraadbereiding als bij incidentele bereidingen in de apotheek. Het advies gaat over het gebruik van geschikte ventilatieapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen.
Bewustwording door het uitvoeren van de (wettelijk verplichte) registratie van gevaarlijke stoffen en de aanvullende registratie van kankerverwekkende, mutagene en voor de voortplanting giftige stoffen. Zie hiervoor de digitale Risico Inventarisatie Farmaceutische Stoffen, RiFaS (www.rifas.nl).
Door tijdens werkoverleg regelmatig aandacht te besteden aan het onderwerp arbo en apotheekbereiding.

De werkgever moet zich realiseren dat behalve bereidende apothekersassistenten ook andere assistenten, schoonmaakpersoneel en bezorgers bloot kunnen staan aan gevaarlijke stoffen, bijvoorbeeld bij calamiteiten. Instructie van alle medewerkers is dus gewenst.